Publikacja stanowi częściowy rezultat prac prowadzonych w ramach projektu „Indeks Polaków zamordowanych i represjonowanych za pomoc Żydom w okresie II wojny światowej”. Celem było ustalenie nazwisk obywateli polskich, nieobjętych ustawodawstwem norymberskim, a mieszkających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w granicach z 31 sierpnia 1939 r. i represjonowanych za pomoc udzielaną Żydom podczas II wojny światowej.

Książka zawiera 333 noty (dotyczące 654 osób) opisujące przyczyny, okoliczności i przebieg zdarzeń związanych z zapewnieniem pomocy ludności żydowskiej oraz konsekwencje w postaci działań organów władzy wojskowej i cywilnej III Rzeszy wobec osób, które naruszyły zasady kontaktowania się z ludnością żydowską, uregulowane prawem okupacyjnym. Autorzy publikacji starali się jak najpełniej zrekonstruować zależności między pomocą a represją, poznać motywacje osób uczestniczących w zdarzeniach oraz okoliczności ujawnienia faktu udzielenia pomocy. Dzięki temu ukazano różnorodność postaw, a zarazem złożoność badanego zagadnienia.

Na źródła wykorzystane w książce składają się m.in. dokumenty administracji niemieckiej, sądów i aparatu terroru, prasa niemiecka, świadectwa żydowskie spisane podczas wojny, prasa i materiały wytworzone przez konspirację polską i żydowską. Cenne dla projektu okazały się zwłaszcza akta procesowe osób podejrzanych o współpracę z okupantem niemieckim, gromadzone od 1945 r. przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce i jej sukcesorów.

Niniejsza monografia jest drugim tomem w serii „Pomoc Żydom na Ziemiach Polskich podczas Okupacji Niemieckiej” powstającej w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko-żydowskie w latach 1917-1990”. W założeniu pomysłodawców każda książka serii będzie poświęcona różnym formom tego wsparcia w poszczególnych województwach według podziału administracyjnego II Rzeczypospolitej. Prezentowane opracowanie ukazuje rozmaite aspekty działalności podejmowanej przez mieszkańców przedwojennego polskiego Górnego Śląska w latach 1939-1945 na rzecz ludności żydowskiej.

Tom "Stan badań nad pomocą Żydom" na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa składa się z trzech części. W dwóch pierwszych przedstawiono specyfikę okupacji niemieckiej w Polsce, okupacyjne uwarunkowania świadczenia pomocy oraz stan wiedzy na temat działań ratowniczych podejmowanych na rzecz Żydów przez dyplomację polską. Zasadnicze rozważania poczyniono w części trzeciej, na którą składają się studia poświęcone poszczególnym województwom. Obejmują one analizę badanego terenu wraz z ujęciem statystycznym ludności polskiej i żydowskiej oraz zagadnienie relacji polsko-żydowskich w okresie dwudziestolecia międzywojennego i Zagłady dokonanej przez państwo niemieckie. W ostatniej części każdego studium zaprezentowano dotychczasowy dorobek piśmienniczy poświęcony pomocy Żydom pod okupacją niemiecką, między innymi w zakresie pomocy indywidualnej, zorganizowanej, wsparcia Kościoła katolickiego, Żegoty, stratom osobowym w wyniku udzielanego wsparcia, a więc tym zagadnieniom, które dotychczas podejmowano najczęściej. Szerokie badania literaturoznawcze, wbrew obiegowym opiniom, wyraźnie dowodzą, że pisarstwo historyczne poświęcone problematyce pomocy niesionej przez Polaków Żydom dalekie jest od postawienia końcowej kropki. Zebrany w tym tomie materiał powinien być punktem odniesienia dla kolejnych badaczy. Redaktorzy tomu liczą, że zgromadzenie w jednym miejscu wyników badań na temat pomocy udzielanej Żydom przez Polaków i innych obywateli polskich w czasie II wojny światowej zachęci do podjęcia tej problematyki w szerszym niż dotychczas zakresie. Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko–żydowskie w latach 1917–1990”.

Niniejsza publikacja jest kolejnym tomem w serii „Pomoc Żydom na Ziemiach Polskich podczas Okupacji Niemieckiej” powstającej w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko-żydowskie w latach 1917-1990”. Oddany do rąk czytelników tom poświęcony jest zagadnieniu pomocy udzielanej Żydom na terenie przedwojennego województwa stanisławowskiego. Zasadniczym celem, jaki postawił przed sobą autor, jest całościowe omówienie tego zagadnienia oraz przybliżenie skali i zasięgu tego zjawiska na badanym obszarze. W orbicie zainteresowania znajdują się zarówno przypadki pomocy indywidualnej udzielanej przez ludność nieżydowską, jak i te przybierające formę zorganizowanego i instytucjonalnego wsparcia. Dzięki analizie bogatego materiału źródłowego podjęto próbę odpowiedzi między innymi na następujące pytania badawcze: jaką formę przyjmowała pomoc? w jakich okolicznościach jej udzielano? jakie były jej uwarunkowania? jakie motywacje kierowały osobami w nią zaangażowanymi?

Tematem książki są działania ludności w granicach przedwojennego polskiego Górnego Śląska na rzecz miejscowych Żydów i żydowskich więźniów ze zlokalizowanych na tym obszarze obozów koncentracyjnych i obozów pracy. Różne formy pozytywnych postaw zilustrowane zostały opisami indywidualnych historii ratowania ludności żydowskiej na wspomnianym terenie. Dotyczą one 162 osób. Z tego ponad 96 proc. osób udzielało schronienia, pozostali pośredniczyli w znalezieniu kryjówki lub udzielali pomocy doraźnej. 112 osób pomagających zostało uhonorowanych tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przez Yad Vashem.