„Trzeba wam bowiem wiedzieć, że przyjaciel nasz, Duch Gór, różnie bywa usposobiony. Kapryśny mocarz, porywczy, nieobliczalny; urwisowaty, surowy, nieskromny; dumny, zarozumiały, kapryśny. Dziś najgorętszy przyjaciel, a jutro obcy i zimny; czasami łagodny, szlachetny i wrażliwy. Ale w ciągłej sprzeczności z samym sobą: głupi i mądry, często w ciągu minuty popadający z siły w słabość, jak jajko wrzucone do wrzącej wody; szelma i poczciwiec, uparty i zgodliwy; wedle nastroju i zamierzeń po pierwszym oglądzie zastanej sytuacji". [fragm. tekstu]

Własna maniera pisarska to cecha wyrobionych literatów. Nawet przy założeniu, że literatura jako taka jest nieustannym przenikaniem się rozmaitych idei, myśli i stylów. Pewnie w czasach Praetoriusa, gdy niewielu stać było na posiadanie książki, a co dopiero jej przeczytanie, o taką pisarską autonomię było łatwiej. Nie było masowej produkcji publikacji, ale za to masowo opowiadano sobie różne historie. Te o Duchu Gór, podobnie jak opowieści o Piaście i Siemowicie czy Lechu i Lestkach budujące dzieje bajeczne narodu polskiego, budowały dzieje bajeczne Karkonoszy i ich okolic. Tyle że w XVII w., gdy Johannes Praetorius pozbierał je, a częściowo może i sam wymyślił, wcale nie opisywały „dziejów bajecznych”. W wykonaniu autora przypominają relacje ze zdarzeń, reportaże o przyrodzie czy stosunkach społecznych panujących w górach. Tak właśnie, na początku każdej dykteryjki przedstawia je sam Praetorius, podając czytelnikowi do wiadomości: kto, co, gdzie i kiedy, nawet jeśli ów ktoś był tylko „chciwym kupcem”, owo „coś” było „podróżą ze znanej miejscowości”, miejsce oznaczało po prostu „izdebkę w gospodzie”, a czas - z deskrypcją: „pewnego razu” - bywał bliżej nieokreślony. Jak w opowieści przekazywanej z ust do ust, Praetorius nie unikał słów, które może i wtedy (chociaż na pewno nie wszystkie) uznawano za wulgarne, wszelako uchodziły w języku ustnym jako dodające całej wypowiedzi wyrazistości i pikanterii. Bo wyraziste i pikantne są opowieści Praetoriusa, owoce bardzo trudnego przeniesienia do literatury tego, co tylko mówione. I jakby powiedział sam autor: Niech to wystarczy. Na ty m koniec. Tyle że po jednym czytaniu nie sposób nie zacząć czytać ich od początku. Sandra Jaskólska

Noc na Śnieżce. Theodor Fontane i jego Karkonosze to kolejny tytuł serii wydawniczej Ad Rem - Tako rzecze Riphen Zabel. Publikację tworzą tłumaczenia na język polski pięciu opowiadań tego wybitnego pisarza niemieckiego, który napisał je zainspirowany Karkonoszami, ich krajobrazem, ludźmi i historią. Są to: Noc na Śnieżce, Ostatni laborant, Uratowany!, Stary Wilhelm oraz Profesor Lecjusz, czyli Nareszcie w domu. Znajdziemy tu również fragmenty tłumaczeń dwóch „karkonoskich" powieści Fontanego: Kwity i Poggenpuhlów. Autorka tłumaczeń Grażyna Prawda wzbogaciła swoją pracę o bardzo obszerne komentarze, wyjaśniające okoliczności powstania poszczególnych śląskich dzieł pisarza, znanego polskiemu czytelnikowi głównie z powieści Effi Briest. Dowiadujemy się z nich. że w późnym okresie swego życia, najbardziej twórczym, literat prawie każde lato spędzał w Karkonoszach, poznajemy jego miejscowych przyjaciół, przyglądamy ich codzienności, uprawianym rzemiosłom, skrywanym tajemnicom, obserwujemy ich stosunek do górskiej przyrody i lokalnych legend.

„Muzeum w Jeleniej Górze, które nieprzerwanie od 134 lat funkcjonuje w regionie karkonoskim i 109 lat w swojej siedzibie, zmieniając tylko nazwy od Riesengebirgsverein Museum, Sudeten Museum, poprzez Muzeum Miejskie im. Jana Matejki, Muzeum Regionalne, Muzeum Okręgowa, do Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze, stara się promować Karkonosze, ich niepowtarzalne piękno, wspaniałą i bogatą przeszłość oraz wyjątkową kulturę. Jednym z wyznaczników tożsamości regionalnej w tej części Polski i Europy jest postać Ducha Gór, niekwestionowanego i tajemniczego zarazem władcy Karkonoszy. Ten mityczny i odwieczny Duch znalazł swoje właściwe miejsce w kulturach trzech narodów, społeczności, które od ponad tysiąca lat rywalizują na tym terenie, tj. Czechów, Polaków i Niemców. Żadna z tych nacji nie podważyła i nie podważa władztwa Ducha Gór w Karkonoszach". [Wstęp, fragm.]