W świetle zawartych w książce ustaleń strzeleckie zakłady karne jawią się jako miejsca realizacji końcowego etapu represji władz komunistycznych, stosowanych zwłaszcza wobec osób uznanych za „wrogów ludu", zgodnie ze schematem: inwigilacja - zatrzymanie - śledztwo - proces sądowy - więzienie. Dla wielu skazanych to ostatnie było miejscem, w którym zaznali największych cierpień. W okresie stalinowskim w mniejszym lub większym stopniu wszyscy więźniowie odczuwali różnorodne uciążliwości lub udręki (zwykle traktując je jako kolejne prześladowania), często wynikające z uwarunkowań o charakterze systemowym, występujących powszechnie w więziennictwie lat powojennych. Dotyczy to zwłaszcza upokarzających i nieludzkich warunków, w których musieli przebywać osadzeni. Na ten aspekt ich bytowania należało w sposób szczególny zwrócić uwagę. Dlatego w szerszej perspektywie celem pracy jest ukazanie problemów codziennej egzystencji więźniów strzeleckich zakładów karnych, ze szczególnym uwzględnieniem represji, jakich doświadczali ze strony nadzorujących ich funkcjonariuszy, oraz próba wskazania czynników, które wpływały na dokonywanie rozmaitych nadużyć, szykan, a nawet zbrodni.

Publikacja ukazuje wydarzenia pierwszego półrocza 1945 r. na Śląsku, we wszystkich istotnych kontekstach, poczynając od militarnych, przez polityczne, a kończąc na społeczno-ekonomicznych. Tragedia mieszkańców Śląska zarówno przez przedstawicieli mniejszości niemieckiej, jak i środowisk autonomistów śląskich kojarzona jest przede wszystkim z inwazją Armii Czerwonej na obszar dzielnicy, a także z represjami z pierwszych lat powojennych stosowanymi przez władze sowieckie i zależną od nich komunistyczną administrację polską. Nie ma wątpliwości, że wojna i jej skutki stanowiły dla ludności Śląska traumatyczne przeżycie, w wyniku którego życie lokalnych społeczności zostało w sposób trwały przeobrażone. Autorów interesowała zarówno perspektywa szersza, jak i węższa, której przedmiotem analizy bywają losy poszczególnych osób i ich rodzin. Co wyróżniało powojenny Śląsk na tle wielu innych obszarów Polski? Odpowiedzi na to i inne pytania znalazły się w prezentowanej książce. W pierwszej części publikacji zamieszczono 14 artykułów autorstwa historyków, prawników i archiwistów, przedstawiających sytuację militarną i polityczno-społeczną na Śląsku w 1945 r., a także analizujących dzieje lokalnych (śląskich) ogniw NSDAP i rekonstruujących obraz wojny zawarty w relacjach mieszkańców niemieckiej części Śląska i przetrzymywanych w łambinowickim obozie jeńców wojennych. Tę część tomu zamykają próby analiz zagadnień związanych z formowaniem się nowego, powojennego porządku w regionie. W drugiej części książki znalazły się materiały wspomnieniowe, relacje i dokumenty. Kluczowe znaczenie ma tutaj przede wszystkim relacja prof. Franciszka Marka, zawierająca wnikliwą analizę oddziaływania mechanizmów, z którymi się zetknął. Książkę uzupełnia niepublikowana dotychczas ikonografia z 1945 r.

W pierwszej części publikacji zamieszczono 14 artykułów autorstwa historyków, prawników i archiwistów, przedstawiających sytuację militarną i polityczno-społeczną na Śląsku w 1945 r., a także analizujących dzieje lokalnych (śląskich) ogniw NSDAP i rekonstruujących obraz wojny zawarty w relacjach mieszkańców niemieckiej części Śląska i przetrzymywanych w łambinowickim obozie jeńców wojennych. Tę część tomu zamykają próby analiz zagadnień związanych z formowaniem się nowego, powojennego porządku w regionie. W drugiej części książki znalazły się materiały wspomnieniowe, relacje i dokumenty. Kluczowe znaczenie ma tutaj przede wszystkim relacja prof. Franciszka Marka, zawierająca wnikliwą analizę oddziaływania mechanizmów, z którymi się zetknął. Książkę uzupełnia niepublikowana dotychczas ikonografia z 1945 r.

Prezentowana praca stanowi próbę rekonstrukcji i opisu struktur, mechanizmów, obsady personalnej, a także charakterystyki działalności opolskiej PZPR z odniesieniem do ówczesnych procesów ogólnopolskich. Cezury opracowania to okres od powstania województwa opolskiego w czerwcu 1950 r., po samorozwiązanie PZPR w styczniu 1990 r., tym samym obejmują cały, blisko czterdziestoletni okres funkcjonowania Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Opolu.